و ماهيت اقلام تشكيل‌دهنده تعديلات سنواتي و دلايل توجيهي تغيير در رويه حسابداري و همچنين اين امر كه اقلام مقايسه‌اي صورتهاي مالي ارائه مجدد شده است (يا عملي نبودن ارائه مجدد) بايد در يادداشتهاي توضيحي افشا گردد.
تغيير در رويه حسابداري
39 . يكي از خصوصيات كيفي صورتهاي مالي قابل مقايسه بودن آن مي‌باشد. براي نيل به اين خصوصيت، ثبات رويه در نحوه عمل حسابداري طي هر دوره مالي و نيز از يك دوره مالي به دوره مالي بعد ضروري است. از اينرو، نبايد در رويه‌هاي حسابداري تغييري صورت گيرد مگر اينكه به علت رجحان رويه جديد بر رويه پيشين، از نظر ارائـه مطلوب‌تر صورتهاي مالي واحد تجاري، تغيير در رويه حسابداري قابل توجيه باشد يا اينكه تغيير به موجب قوانين آمره يا استانداردهاي حسابداري جديد، الزامي شود. يكي از مشخصات تغيير در رويه حسابداري اين است كه اين تغيير، حاصل گزينش بين دو يا چند روش حسابداري است. چنانچه معامله يا رويدادهايي كه از نظر ماهيت با معاملات و رويدادهاي قبلي به روشني متفاوت است، لزوم اتخاذ يك روش جديد يا تعديل روش موجود را ايجاب كند، اين اتخاذ يا تعديل روش تغيير رويه حسابداري محسوب نمي‌شود.
40 . چنانچه در رويه حسابداري تغييري صورت گيرد، ارقام مربوط به سال جاري، برمبناي رويه جديد منعكس و ارقام مقايسه‌اي سنوات قبل نيز برمبناي رويه جديد ارائـه مجدد مي‌شود. در اين حالت، تعديلات انباشته مربوط به سنوات قبل، به جهت اينكه هيچ گونه ارتباطي با نتايج عملكرد سال جاري نداشته است، نبايد در تعيين سود يا زيان سال جاري دخالت داده شود. تعديلات مزبور بايد از طريق ارائـه مجدد ارقام سالهاي قبل به حساب گرفته شود، درنتيجه، مانده سود (زيان) انباشته ابتداي دوره نيز بدين ترتيب تعديل خواهد شد. درصورت تهيه خلاصه چندين ساله وضعيت مالي و عملكرد مالي، جهت حصول اطمينان از اينكه ارقام مربوط به سنوات قبل برمبناي يكنواخت نشان داده مي‌شود، ارقام مزبـور معمولاً ارائـه مجدد خواهد شد. اگر به دليل عملي نبودن، ارقام خلاصه‌هاي
چندين ساله، جهت انعكاس تغيير در رويه حسابداري، ارائـه مجدد نشود، موضوع افشا مي‌گردد. همچنين در صورت ارائـه مجدد، سالهايي را كه مورد تجديد نظر واقع شده است، بايد مشخص كرد. تعديلات انباشته ناشي از تغيير در رويه‌هاي حسابداري، همچنين به عنوان آخرين قلم در صورت سود و زيان جامع منعكس مي‌شود تا اثر اين تعديلات براي استفاده‌كنندگان مشخص گردد.
اصلاح اشتباه
41 . ممكن است در دوره جاري اشتباهاتي مربوط به صورتهاي مالي يك يا چند دوره مالي گذشته كشف گردد. اين اشتباهات مي‌تواند ازجمله، ناشي از موارد زير باشد:
الف . اشتباهات رياضي،
ب . اشتباه در بكارگيري رويه‌هاي حسابداري،
ج . تعبير نادرست يا ناديده گرفتن واقعيتهاي موجود در زمان تهيه صورتهاي مالي،
د . تغيير از يك رويه غير استاندارد حسابداري به يك رويه استاندارد حسابداري، و
ﻫ . موارد تقلب.
اصلاح اين اشتباهات در صورتي كه با اهميت نباشد، در سود يا زيان خالص دوره جاري منظور مي‌گردد.
42 . در مواردي ممكن است صورتهاي مالي منتشر شده يك يا چند دوره قبل شامل اشتباهات با اهميتي باشد كه تصوير مطلوب را مخدوش و در نتيجه قابليت اتكاي صورتهاي مالي مزبور را كاهش دهد. اصلاح چنين اشتباهاتي نبايد از طريق منظور كردن آن در سود و زيان سال جاري انجام گيرد، بلكه بايد با ارائـه مجدد ارقام صورتهاي مالي سال(هاي) قبل به چنين منظوري دست يافت. درنتيجه، مانده افتتاحيه سود (زيان) انباشته نيز بدين ترتيب تعديل خواهد شد. تعديلات سنواتي ناشي از اصلاح اشتباهات همچنين به عنوان آخرين قلم در صورت سود و زيان جامع منعكس مي‌شود.
43 . براوردهاي حسابداري ماهيتاً عبارت از تخمين‌هايي است كه با كسب اطلاعات اضافي در دوره‌هاي بعد ممكن است تغيير يابد. بنابراين اصلاح اشتباه را بايد از اين‌گونه تغييرات تميز داد. به گونه مشابه، سود يا زياني را كه پس از مشخص شدن پيامد يك پيشامد احتمالي مورد شناخت قرار مي‌گيرد و براورد دقيق آن قبلاً ميسر نبوده است نمي‌توان به عنوان اشتباه با اهميت قلمداد كرد.
تغييرات حقوق صاحبان سرمايه
44 . صورتهاي مالي بايد تغييرات حقوق صاحبان سرمايه را منعكس كند. بخشي از اين تغييرات در گردش حساب سود و زيان انباشته مستقيماً در ذيل صورت سود و زيان دوره انعكاس مي‌يابد. ساير تغييرات ازجمله گردش حساب اندوخته قانوني، حساب اندوخته اختياري و حسابهاي مربوط به اقلامي كه طبق استانداردهاي حسابداري مستقيماً به حقوق صاحبان سرمايه منظور مي‌گردد و همچنين تغييرات ناشي از افزايش يا كاهش سرمايه بايد در يادداشتهاي توضيحي مربوط افشا شود.
45 . تغييرات حقوق صاحبان سرمايه و ساختار آن در زمره مهم‌ترين اقلام اطلاعاتي مندرج در صورتهاي مالي است و از اينرو بايد به‌گونه‌اي مشخص منعكس شود. به موجب اين استاندارد تغييرات حقوق صاحبان سرمايه به شرح زير در صورتهاي مالي انعكاس مي‌يابد:
الف . باتوجه به اهميت اطلاعات مندرج در حساب سود (زيان) انباشته، گردش اين حساب، متشكل از سود (زيان) دوره، سود (زيان) انباشته ابتداي دوره، تعديلات سنواتي، و هرگونه مبلغ انتقالي از ساير سرفصلهاي حقوق صاحبان سرمايه (مجموعاً سود قابل تقسيم)، سود سهام پيشنهادي، مبالغ انتقالي به اندوخته‌هاي قانوني و اختياري (مجموعاً تخصيص سود)، بلافاصله زير صورت سود و زيان دوره انعكاس مي‌يابد.
ب . گردش حساب اندوخته قانوني و اندوخته‌هاي اختياري تخصيص يافته از محل سود قابل تقسيم و همچنين گردش حسابهاي مربوط به اقلامي كه طبق استانداردهاي حسابداري مربوط، مستقيماً به حقوق صاحبان سرمايه منظور مي‌شود (از قبيل مازاد تجديد ارزيابي) در يادداشتهاي توضيحي افشا مي‌گردد.
ج . گردش ساير اقلام از قبيل حساب سرمايه و صرف سهام در يادداشتهاي توضيحي افشا مي‌گردد.
46 . موارد خاصي وجود دارد كه اقلامي با ماهيت درآمد يا هزينه را كه قابل انعكاس در حساب سود و زيان دوره است طبق قوانين آمره بايد مستقيماً به حساب اندوخته منظور كرد. براي مثال، اساسنامه قانوني برخي از شركتهاي دولتي مقرر مي‌دارد كه سود حاصل از فروش داراييهاي ثابت به حساب اندوخته سرمايه‌اي يا ساير اندوخته‌هاي غير قابل تقسيم منظور گردد. به منظور انعكاس اثرات كليه اين نوع اقلام در صورتهاي عملكرد مالي، درآمد يا هزينه مربوط بايد در صورت سود و زيان جامع منعكس شود.
تاريخ اجرا
47 . الزامات اين استاندارد در مورد كليه صورتهاي مالي كه دوره مالي آنها از تاريخ 1/1/1380 و بعد از آن شروع مي‌شود، لازم‌الاجراست.
مطابقت با استانداردهاي بين‌المللي حسابداري
48 . با اجراي الزامات اين استاندارد، مفاد استاندارد بين‌المللي حسابداري شماره 8 باعنوان سود يا زيان خالص دوره، اشتباهات با اهميت و تغييرات در رويه‌هاي حسابداري نيز رعايت مي‌شود.