استاندارد حسابداري شماره 27
طرحهاي مزاياي بازنشستگي
(لازم‌الاجرا براي کليه صورتهاي مالي که دوره مالي آنها از تاريخ اول فروردين 1384 يا بعد از آن شروع مي‌شود)
|
فهرست مندرجات
|
|
|
|
4 - 1
|
|
|
6 - 5
|
- استفاده‌كنندگان و نيازهاي اطلاعاتي آنان
|
8 - 7
|
- ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري
|
13 - 9
|
- تناوب ارزيابي مبتني‌بر اكچوئري
|
15 - 14
|
- اندازه‌گيري داراييهاي طرح
|
20 - 16
|
|
– سرمايه‌گذاريها
|
17 - 16
|
|
– حق بيمه‌هاي دريافتني
|
19 - 18
|
|
– داراييهاي ثابت مشهود
|
20
|
- صورتهاي مالي طرحهاي مزاياي بازنشستگي
|
29 - 21
|
|
|
30
|
- مطابقت با استانداردهاي بين‌المللي حسابداري
|
31
|
- پيوست شماره 1 : صورتهاي مالي نمونه
|
|
- پيوست شماره 2 : مباني نتيجه‌گيري
|
|
دامنه كاربرد
1 . بكارگيري اين استاندارد در حسابداري طرحهاي مزاياي بازنشستگي الزامي است.
2 . كليه صندوقهايي كه متولي اجراي طرحهاي مزاياي بازنشستگي مي‌باشند، ازجمله سازمان تأمين اجتماعي، صندوق بازنشستگي كشوري و صندوقهاي شركتها و سازمانها مشمول اين استاندارد هستند. طرحهاي مزاياي بازنشستگي كه شخصيت حقوقي جداگانه‌اي ندارند نيز در صورت گزارشگري مستقل، مشمول اين استاندارد مي‌باشند. الزامات ساير استانداردهاي حسابداري درصورتي براي طرحهاي مزاياي بازنشستگي كاربرد دارد كه توسط اين استاندارد جايگزين نشده باشد.
3 . اين استاندارد با حسابداري طرحهاي مزاياي بازنشستگي براي تمام اعضا به عنوان يك گروه سر و كار دارد و به گزارش درباره مزاياي بازنشستگي هريك از اعضا نمي‌پردازد.
4 . اين استاندارد در مورد طرحهاي ديگري از قبيل بيمه بيكاري و خدمات درماني كه توسط برخي سازمانها و صندوقها در كنار طرحهاي مزاياي بازنشستگي اداره مي‌شود، كاربرد ندارد. صندوقهاي بازنشستگي كه به‌طور همزمان متولي انجام اين موارد مي‌باشند اطلاعات مرتبط با طرحهاي مزبور را برمبناي الگوي صورتهاي مالي مندرج در اين استاندارد، در صورتهاي مالي صندوق بازنشستگي تركيب و حسب مورد اطلاعات تفكيكي ارائه مي‌كنند.
تعاريف
5 . اصطلاحات ذيل در اين استاندارد با معاني مشخص زير بكار رفته است:
- طرحهاي مزاياي بازنشستگي : برنامه‌هايي است كه به موجب آن براي اعضا پس از خاتمه خدمت، مزايايي در قالب حقوق بازنشستگي يا مستمري فراهم مي‌شود، به‌شرطي كه بتوان اين مزايا را قبل از خاتمه خدمت براساس شرايط مصوب يا رويه مورد عمل تعيين يا براورد كرد.
- مزاياي بازنشستگي : عبارت است از حقوق بازنشستگي و ساير مستمريهايي كه به‌موجب مقررات طرح انتظار مي‌رود باتوجه به سنوات خدمت گذشته اعضا به آنان پرداخت شود.
- اعضـا : شامل كليه افراد اعم از شاغلين، بازنشستگان و مستمري‌بگيراني است كه از مزاياي طرح بازنشستگي بهره‌مند مي‌شوند.
- صندوق بازنشستگي : شخصيت حقوقي مستقلي است كه تحت عناويني مانند صندوق، سازمان، مؤسسه و غيره براساس قانون، اساسنامه يا دستورالعمل خاص، در حوزه تأمين مزاياي بازنشستگي اعضا، فعاليت مي‌كند.
- ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر ا كچوئري : عبارت است از ارزش فعلي پرداختهاي مورد انتظار به اعضاي طرح بابت سنوات خدمت گذشته آنان كه برمبناي مفروضات ا كچوئري محاسبه مي‌شود. خالص داراييهاي طرح (ارزش ويژه طرح) عبارت است از داراييهاي طرح منهاي بدهيهاي آن غير از ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر ا كچوئري.
6 . به‌منظور سنجش توان مالي طرحهايي از قبيل مزاياي بازنشستگي و بيمه عمر جهت ايفاي تعهدات مربوط به طرحهاي مذكور، محاسباتي براساس روشهاي آماري، احتمالات و رياضيات كاربردي و با استفاده از مكانيزم اكچوئري صورت مي‌گيرد. اگرچه ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري تعهد طرح مي‌باشد اما به‌موجب اين استاندارد به عنوان بدهي در صورتهاي مالي طرح شناسايي نمي‌شود بلكه در زير ترازنامه و يادداشتهاي توضيحي افشا مي‌گردد.
استفاده‌کنندگان و نيازهاي اطلاعاتي آنان
7 . استفاده‌كنندگان اصلي گزارشهاي مالي طرحهاي مزاياي بازنشستگي شامل اعضا، اركان طرح، دولت و كارفرمايان مي‌باشد. اين اشخاص نياز به اطلاعاتي دارند كه اهداف زير را تأمين كند:
الف. ارزيابي توان پرداخت تعهدات،
ب . ارزيابي عملكرد طرح،
ج . تعيين راهبردها و خط مشي‌هاي طرح، و
د . فراهم كردن امكان نظارت عمومي دولت.
8 . اهم نيازهاي اطلاعاتي گروههاي استفاده‌كننده اصلي به شرح زير است :
الف. اعضـا : اين گروه به اطلاعاتي راجع به امكان تأمين مزايا و چگونگي بكارگيري منابع طرح به‌منظور ايفاي تعهدات و نيز بدهيهاي بالقوه طرح نياز دارد. همچنين لازم است برخي اطلاعات اساسي طرح مانند نرخهاي حق بيمه و شرايط بازنشستگي به اعضا ارائه شود.
ب . اركان طرح : اين گروه كه شامل هيئت امنا يا شوراي عالي يا عناوين مشابه مي‌باشد به اطلاعاتي به‌منظور ارزيابي عملكرد طرح، تصميم‌گيري در مورد سياستهاي كلي طرح و اطمينان از كفايت داراييها براي ايفاي تعهدات نياز دارند.
ج . دولت : دولت براي ايفاي وظايف حاكميتي و نيز به‌منظور اطمينان از رعايت الزامات قانوني و نظارت بر طرحهاي مزاياي بازنشستگي به‌لحاظ آثار اجتماعي ناشي از عملكرد آنها به اطلاعاتي درخصوص وضعيت مالي، تعهدات و عملكرد مالي طرحها نياز دارد.
د . كارفرمايان (در طرحهاي مزاياي بازنشستگي اختصاصي) : اين گروه به اطلاعاتي جهت ارزيابي عملكرد طرح، اطمينان از معقول بودن نرخهاي حق بيمه و پيش بيني تعهدات آتي خود در قبال طرح نياز دارند.
ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري
9 . ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر ا كچوئري بايد براساس پرداختهاي مورد انتظار طبق شرايط طرح، باتوجه به سنوات خدمت اعضا تا تاريخ مورد نظر و سطح حقوق و مزاياي جاري اعضا محاسبه شود.
10 . در طرحهاي مزاياي بازنشستگي، ايفاي تعهدات طرح، به وضعيت مالي طرح، حق بيمه‌هاي آتي و همچنين كارايي عملياتي طرح شامل عملكرد سرمايه‌گذاري بستگي دارد.
11 . ارزيابي شرايط مالي طرح، بررسي مفروضات و تعيين ميزان حق بيمه‌هاي آتي، نياز به گزارش اكچوئر واجد صلاحيت حرفه‌اي دارد.
12 . ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري كه براساس حقوق و مزاياي جاري است تعهدات مربوط به مزايا را تا تاريخ گزارش اكچوئري افشا مي‌كند.
13 . براي تعيين ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري، مزايايي منظور مي‌شود كه باتوجه به احتمال پرداخت (مواردي مانند فوت، از كار افتادگي، انتقال به ساير طرحها، بازنشستگي و ...) انتظار مي‌رود به بازنشستگان و مستمري‌بگيران پرداخت شود. ارزش فعلي اين مزايا با استفاده از مفروضات مناسب تعيين مي‌شود تا ارزش زماني پول (از طريق تنزيل با نرخ بازدهي مناسب) بين تاريخ تهيه اطلاعات و تاريخ پرداخت مورد انتظار را منعكس كند.
تناوب ارزيابي مبتني‌بر اكچوئري
14 . ارزيابي مبتني‌بر اكچوئري بايد حداقل هر سه سال يكبار انجام شود.
15 . براساس قوانين و مقررات موجود، معمولاً طرحهاي مزاياي بازنشستگي ملزم به انجام ارزيابي مبتني‌بر اكچوئري حداقل هرسه سال يكبار هستند. با اين وجود به‌منظور تشويق طرحهاي مزاياي بازنشستگي به ارائه اطلاعات به‌موقع، ارزيابي مزبور در فواصل زماني كوتاه‌تر توصيه مي‌شود. چنانچه ارزيابي مبتني‌بر اكچوئري به تاريخ صورتهاي مالي انجام نشده باشد از آخرين ارزيابي انجام شده استفاده و تاريخ آن افشا مي‌شود.
اندازه‌گيري داراييهاي طرح
سرمايه‌گذاريها
16 . سرمايه‌گذاريهاي طرح بايد براساس مفاد استانداردهاي شماره 15 با عنوان ” حسابداري سرمايه‌گذاريها “ ، شماره 18 با عنوان ” صورتهاي مالي تلفيقي و حسابداري سرمايه‌گذاري در واحدهاي تجاري فرعي“ ، شماره 19 با عنوان ” تركيب واحدهاي تجاري“، شماره 20 باعنوان ” حسابداري سرمايه‌گذاري در واحدهاي تجاري وابسته “ و شماره 23 باعنوان ” حسابداري مشاركتهاي خاص “ اندازه‌گيري و گزارش شود.
17 . صورتهاي مالي تلفيقي طرح بايد برمبناي ساختار پيش بيني شده در اين استاندارد براي صورتهاي مالي طرحهاي مزاياي بازنشستگي تهيه و ارائه شود.
حق بيمه‌هاي دريافتني
18 . حق بيمه‌هاي دريافتني بايد به مبالغ قابل دريافت اندازه‌گيري و گزارش شود مشروط به اينكه جريان منافع اقتصادي مرتبط با حق بيمه به درون طرح محتمل باشد.
19 . حق بيمه‌هاي دريافتني، مبالغي است كه در تاريخ گزارشگري طرح از اعضا، كارفرمايان و دولت قابل دريافت مي‌باشد. حق بيمه مبتني‌بر تعهدات قانوني يا قراردادي است.
داراييهاي ثابت مشهود
20 . داراييهاي ثابت مشهود مورد استفاده براي اداره عمليات طرح، بايد به بهاي تمام شده يا مبلغ تجديد ارزيابي (به كسر استهلاك انباشته) اندازه‌گيري و گزارش شود.
صورتهاي مالي طرحهاي مزاياي بازنشستگي
21 . براي تأمين نيازهاي اطلاعاتي استفاده‌كنندگان، صورتهاي مالي طرح بايد شامل موارد زير باشد:
الف . ترازنامه،
ب . صورت تغييرات در خالص داراييها،
ج . صورت درآمد و هزينه، و
د . يادداشتهاي توضيحي صورتهاي مالي.
22 . هدف گزارشگري طرح، ارائه ادواري اطلاعات درباره منابع مالي و فعاليتهاي آن است كه براي ارزيابي ارتباط بين انباشت منابع و مزاياي طرح مفيد باشد. اين هدف معمولاً با ارائه گزارشي شامل موارد زير تأمين مي‌شود :
الف. توصيف فعاليتهاي عمده طي دوره مالي و اثر تغييرات مربوط به مقررات اصلي طرح از قبيل نرخهاي حق بيمه و شرايط بازنشستگي،
ب . صورتهاي عملكرد سرمايه‌گذاري و ساير عمليات طرح براي دوره مالي و وضعيت مالي در پايان دوره مالي،
ج . اطلاعات اكچوئري، و
د . توصيف خط مشي‌هاي سرمايه‌گذاري.
23 . در يادداشتهاي توضيحي صورتهاي مالي بايد ارتباط بين ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري و ارزش منصفانه خالص داراييهاي طرح (به‌استثناي داراييهاي ثابت مشهود) و خط مشي تأمين مالي مزاياي بازنشستگي تبيين شود.
24 . باتوجه به ويژگيهاي متفاوت انواع سرمايه‌گذاريها، از مباني زير براي تعيين ارزش منصفانه آنها استفاده مي‌شود :
الف. سرمايه‌گذاري در سهام شركتهاي پذيرفته شده در بورس به ارزش بازار باتوجه به بندهاي 26 الي 28 استاندارد حسابداري شماره 15 با عنوان حسابداري سرمايه‌گذاريها.
ب . سرمايه‌گذاري در سهام ساير شركتها به مبلغ تجديد ارزيابي باتوجه به بند 34 استاندارد حسابداري شماره 15 با عنوان حسابداري سرمايه‌گذاريها.
ج . سرمايه‌گذاري با درآمد ثابت (مانند اوراق مشاركت) درصورتي كه مديريت طرح قصد نگهداري اين اوراق تا سررسيد را داشته باشد به مبلغ دفتري (ارزش اسمي با احتساب هرگونه صرف يا كسر مستهلك نشده) و در غير اين‌صورت به‌ارزش بازار. در صورت عدم دسترسي به ارزش بازار، به ارزش فعلي اوراق با توجه به نرخ بازدهي داراييهاي مشابه.
د . املاك و ساير اموالي كه به قصد سرمايه‌گذاري نگهداري مي‌شود به‌مبلغ تجديد ارزيابي باتوجه به بندهاي 38 الي 44 استاندارد حسابداري شماره 11 با عنوان داراييهاي ثابت مشهود.
25 . ترازنامه طرح مزاياي بازنشستگي بايد حداقل حاوي اقلام اصلي زير باشد :
الف . سرمايه‌گذاريها به تفكيك :
ـ سرمايه‌گذاري در شركتهاي فرعي،
ـ سرمايه‌گذاري در شركتهاي وابسته،
ـ سرمايه‌گذاري در مشاركتهاي خاص،
ـ سرمايه‌گذاري در ساير شركتها،
ـ املاك،
ـ اوراق مشاركت،
ـ تسهيلات اعطايي،
ـ سپرده‌هاي بانكي،
ب . موجودي نقد،
ج . حق بيمه‌هاي دريافتني،
د . ساير حسابها و اسناد دريافتني،
ﻫ . داراييهاي ثابت مشهود،
و . حسابها و اسناد پرداختني،
ز . تسهيلات دريافتي،
ح . ذخيره مزاياي پايان خدمت كاركنان،
ط . خالص داراييهاي طرح ، و
ي . ارزش ويژه طرح .
26 . ارزش فعلي مزاياي بازنشستگي مبتني‌بر اكچوئري بايد زير ترازنامه افشا شود.
27 . صورت تغييرات در خالص داراييها بايد حداقل حاوي اقلام اصلي زير باشد:
الف . حق بيمه‌هاي بازنشستگي،
ب . كمكهاي بلاعوض،
ج . حق بيمه انتقالي از ساير طرحها،
د . حقوق و ساير مزاياي بازنشستگي اعضا،
ﻫ . حق بيمه انتقالي به ساير طرحها،
و . هزينه‌هاي اداره طرح،
ز . مازاد (كسري) درآمد نسبت به هزينه.
صفحه 1 2 3 4 5