برکناري دائمي و واگذاري
70 . يك قلم دارايي ثابت مشهود در زمان واگذاري يا هنگامي كه به‌طور دائمي بلا استفاده مي‌شود و هيچ منافع اقتصادي آتي از واگذاري آن انتظار نمي‌رود، بايد از ترازنامه حذف شود.
71 . سود يا زيان ناشي از بركناري يا واگذاري دارايي ثابت مشهود بايد در زمان حذف در صورت سود و زيان منظور شود. مگر در رابطه با فروش و اجاره مجدد که رعايت استاندارد حسابداري شماره 21 با عنوان ”حسابداري اجاره‌ها“ الزامي مي‌باشد. سود يا زيان ناشي از واگذاري و برکناري نبايد به عنوان درآمد يا هزينه عملياتي طبقه‌بندي شود.
72 . واگذاري دارايي ثابت مشهود ممکن است به روشهاي گوناگون (نظير فروش، اجاره سرمايه‌اي يا اهدا) صورت گيرد. جهت تعيين تاريخ واگذاري دارايي، واحد تجاري از معيارهاي شناسايي درآمد حاصل از فروش کالا طبق استاندارد حسابداري شماره 3 با عنوان درآمد عملياتي استفاده مي‌کند. براي فروش و اجاره مجدد داراييهاي ثابت مشهود استاندارد حسابداري شماره 21 با عنوان حسابداري اجاره‌ها بکار گرفته مي‌شود.
73 . هرگاه براساس اصل شناخت مندرج در بند 6، واحد تجاري بهاي جايگزيني اجزاي يک دارايي ثابت مشهود را به مبلغ دفتري آن قلم اضافه کند، صرف‌نظر از اينکه اجزا به صورت جداگانه مستهلک شده‌اند يا خير، مبلغ دفتري اجزاي جايگزين شده را از حسابها حذف مي‌کند. چنانچه تعيين مبلغ جايگزين شده براي واحد تجاري عملي نباشد، مخارج جايگزيني مي‌تواند به عنوان شاخصي از بهاي تمام شده اجزاي جايگزين شده در زمان تحصيل يا ساخت آن بکار گرفته شود.
74 . سود يا زيان ناشي از حذف يک دارايي ثابت مشهود بايد معادل تفاوت بين عوايد خالص ناشي از واگذاري دارايي و مبلغ دفتري آن تعيين شود.
75 . مابه‌ازاي دريافتي يا دريافتني بابت واگذاري دارايي ثابت مشهود، در ابتدا به ارزش منصفانه شناسايي مي‌شود. چنانچه پرداخت بابت آن قلم به دوره‌هاي آتي موکول شود، مابه‌ازاي دريافتني معادل قيمت نقدي آن شناسايي مي‌شود. تفاوت بين مبلغ اسمي مابه‌ازاي دريافتني و معادل قيمت نقدي دارايي که منعکس‌کننده بازده مؤثر مبلغ دريافتني است، متناسب با گذشت زمان و باتوجه به مانده اصل طلب و نرخ بازده مؤثر به‌عنوان درآمد سود تضمين شده (غير عملياتي) شناسايي مي‌شود.
76 . حذف شده است.
افشا
77 . موارد زير بايد براي هرطبقه از داراييهاي ثابت مشهود در صورتهاي مالي افشا شود:
الف. مباني اندازه‌گيري مورد استفاده جهت تعيين ناخالص مبلغ دفتري ،
ب . روشهاي استهلاك مورد استفاده،
ج . عمر مفيد يا نرخهاي استهلاك مورد استفاده،
د . ناخالص مبلغ دفتري ، كاهش ارزش انباشته و استهلاك انباشته در ابتدا و انتهاي دوره، و
ﻫ . صورت تطبيق مبلغ دفتري در ابتدا و انتهاي دوره به گونه‌اي که موارد زير را نشان دهد:
- اضافات،
- فروش، سایر واگذاریها، داراییهای برکنار شده و داراییهایی که طبق استاندارد حسابداری شماره 31 با عنوان ”داراییهای غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده“ به طور مستقل یا در قالب یک مجموعه واحد، به عنوان نگهداری شده برای فروش طبقه‌بندی شده است،
- تحصيل دارايي از طريق تركيب واحدهاي تجاري،
- افزایش یا کاهش ناشی از تجدید ارزیابی مطابق بندهای 39 و 40 و زیانهای کاهش ارزش شناسایی شده یا برگشت شده به طور مستقیم در حقوق صاحبان سهام طبق استاندارد حسابداری شماره 32 با عنوان ”کاهش ارزش داراییها“ ،
- زیانهای کاهش ارزش شناسایی شده در سود و زیان طبق استاندارد حسابداری شماره 32 با عنوان ”کاهش ارزش داراییها“ ،
- برگشت زیانهای کاهش ارزش شناسایی شده در سود و زیان طبق استاندارد حسابداری شماره 32 با عنوان ”کاهش ارزش داراییها“ ،
- استهلاك دوره،
- خالص‌‌تفاوتهاي ارزي ناشي از تسعير صورتهاي مالي يك واحد مستقل خارجي،و
- ساير تغييرات.
77 – مکرر. علاوه بر اطلاعات مندرج در بند 77 (ﻫ)، واحد تجاری طبق استاندارد حسابداری شماره 32 با عنوان کاهش ارزش داراییها، اطلاعات دارایی ثابت مشهودی را که دچار کاهش ارزش شده است افشا می‌کند.
78 . در صورتهاي مالي همچنين بايد موارد زير افشا گردد:
الف. وجود و ميزان محدوديت در رابطه با مالكيت داراييها و نيز داراييهايي كه وثيقه بدهيهاست،
ب . مخارج منظور شده به حساب داراييهاي در جريان ساخت طي دوره،
ج . مبلغ تعهدات قراردادي مربوط به تحصيل داراييهاي ثابت مشهود، و
د . مبلغ جبران شده توسط اشخاص ثالث بابت خسارتهاي وارده به داراييهاي ثابت مشهود که در سود و زيان منظور گرديده اما بطور جداگانه در متن صورت سود و زيان افشا نشده است.
ﻫ . مانـده داراييهاي ثابت مشهود در جريان ساخت در راه، نگهداري شده در انبار و نيز پيش پرداختهاي سرمايه‌اي در انتها و ابتداي دوره.
79 . انتخاب روش استهلاك و برآورد عمر مفيد داراييها موضوعي قضاوتي است. بنابراين افشاي روشهاي بكار گرفته شده و عمر مفيد برآوردي يا نرخهاي استهلاك، اطلاعاتي را دراختيار استفاده‌كنندگان صورتهاي مالي قرار مي‌دهد تا آنها بتوانند رويه‌هاي اتخاذ شده توسط مديريت را بررسي و با ساير واحدهاي تجاري مقايسه نمايند. به همين دليل، افشاي استهلاك دوره اعم از اينکه در سود و زيان دوره يا بهاي تمام شده ساير داراييها شناسايي شود و نيز استهلاك انباشته در پايان دوره ضروري است.
79 مکرر. سایر اطلاعات مربوط به داراییهای زیستی مولد مربوط به فعالیتهای کشاورزی باید طبق استاندارد حسابداری شماره 26 با عنوان ”فعالیتهای کشاورزی“ افشا شود.
80 . يك واحد تجاري، ماهيت و اثر تغييرات بااهميت در برآوردهاي حسابداري بر دوره جاري و دوره‌هاي آتي را طبق استاندارد حسابداري شماره 6 با عنوان گزارش عملكرد مالي افشا مي‌كند. چنين افشايي ممكن است از تغيير در برآوردهايي ناشي شود كه به موارد زير مربوط است:
الف. مخارج برآوردي، پياده‌سازي، برچيدن يا بازسازي دارايي ثابت مشهود،
ب . عمر مفيد، و
ج . روش استهلاك.
81 . چنانچه دارايي ثابت مشهود به مبلغ تجديد ارزيابي انعكاس يابد، موارد زير بايد افشا شود:
الف. تاريخ مؤثر تجديد ارزيابي،
ب . استفاده از ارزياب مستقل يا ارزياب داخلي واحد تجاري،
ج . روشها و مفروضات با اهميت بکار رفته در برآورد ارزش منصفانه،
د . ميزان استفاده از قيمتها در بازار فعال يا معاملات حقيقي اخير، يا انجام برآورد يا بکارگيري ساير روشهاي ارزش‌گذاري براي تعيين ارزش منصفانه،
ﻫ . مبلغ دفتري هر طبقه از داراييها براساس روش بهاي تمام شده با فرض عدم تجديد ارزيابي،
و . مازاد تجديد ارزيابي شامل تغييرات طي دوره و ذكر محدوديت تقسيم آن بين صاحبان سرمايه، و
ز . دوره تناوب تجديد ارزيابي به تفكيك هرطبقه از داراييها.
82 . استفاده‌كنندگان صورتهاي مالي ممکن است اطلاعات زير را در رابطه با نيازهايشان مربوط تلقي كنند. بنابراين افشاي اين مبالغ توسط واحد تجاري توصيه مي‌شود:
الف. مبلغ دفتري داراييهايي كه به‌طور موقت بلااستفاده مانده است،
ب . ناخالص مبلغ دفتري داراييهاي كاملاً مستهلك شده كه هنوز مورد استفاده است،
ج . مبلغ دفتري داراييهاي برکنار شده‌اي‌که طبق استاندارد حسابداری شماره 31 با عنوان داراییهای غیرجاری نگهداری شده برای فروش و عملیات متوقف شده به عنوان نگهداری شده براي فروش طبقه‌بندي نشده است، و
د . درصورت استفاده از روش بهاي تمام شده، ارزش منصفانه داراييهاي ثابت مشهودي كه به‌طور قابل ملاحظه‌اي با مبلغ دفتري آن متفاوت باشد.
تاريخ اجرا
83 . الزامات اين استاندارد در مورد کليه صورتهاي مالي كه دوره مالي آنها از تاريخ 1/1/1386 و بعد از آن شروع مي‌شود، لازم‌الاجراست.
مطابقت با استانداردهاي بين‌المللي حسابداري
84 . با اجراي الزامات اين استاندارد، مفاد استاندارد بين‌المللي حسابداري شماره 16 با عنوان ” املاک، ماشين‌آلات و تجهيزات“ ، به‌استثناي تجديدنظر در برآورد ارزش باقيمانده دارايي، نيز رعايت مي‌شود.
معاوضه داراييها
(1) در استاندارد قبلي بنابه دلايل زير در معاوضه داراييهاي مشابه سود يا زيان شناسايي نمي‌شد:
(الف) فرايند کسب سود کامل نشده است،
(ب) معاوضه داراييهاي مشابه، رويدادي با محتواي تجاري نيست که بتوان برمبناي آن سود يا زيان شناسايي کرد، و
(ج) مجاز کردن شناسايي سود براي اين گونه معاملات، در مواردي که داراييها فاقد قيمت بازار قابل اتکاست، زمينه دستکاري صورتهاي مالي را فراهم مي‌کند.
(2) اين رويکرد باعث پيدايش معضل تشخيص مشابه يا غيرمشابه بودن داراييها گرديد. لذا اين نوع تفکيک باتوجه به دلايل زير در استاندارد جديد حذف گرديد:
(الف) شناسايي درآمد ناشي از معاوضه داراييها برمبناي مفاهيم نظري گزارشگري مالي به مشابه يا غيرمشابه بودن دارايي ارتباطي ندارد،
(ب) درآمد لزوماً پس از تکميل فرايند کسب سود، تحصيل نمي‌شود، ضمن اينکه تعيين مقطع تکميل فرايند کسب سود متکي به قضاوت و اختياري است،
(ج) شناسايي سود نمي‌تواند به تاريخي بعد از تاريخ معاوضه موکول شود، و
( د ) حذف مبلغ دفتري دارايي واگذار شده و جايگزين کردن آن با ارزش منصفانه دارايي تحصيل شده، ثبات رويه در اندازه‌گيري داراييهاي تحصيل شده را افزايش مي‌دهد.
تجديد نظر در ارزش باقيمانده
(3) براساس استاندارد بين‌المللي حسابداري شماره 16، تجديد نظر در ارزش باقيمانده لازم است. چنانچه ارزش باقيمانده يک دارايي با مبلغ دفتري آن برابر شود، فرايند مستهلک کردن دارايي متوقف مي‌شود. کميته تدوين استانداردهاي حسابداري باتوجه به مشکلات تعيين ارزش باقيمانده در هر دوره مالي و احتمال دستکاري هزينه استهلاک، تجديدنظر در ارزش باقيمانده دارايي را نپذيرفت و در نتيجه مبلغ استهلاک‌پذير بايد بر مبناي ارزش باقيمانده برآورد شده در زمان تحصيل تعيين شود.
بازرسيهاي عمده
(4) مخارج بازرسيهاي عمده در زمان وقوع در صورت احراز شرايط شناخت به بهاي تمام شده دارايي اضافه مي‌شود. شناسايي ذخيره براي اين‌گونه مخارج به موازات استفاده از دارايي صحيح نيست، زيرا واحد تجاري قبل از وقوع اين مخارج، تعهد فعلي از اين بابت ندارد؛ براي مثال مي‌تواند با کنار گذاشتن يا فروش دارايي از تحمل اين مخارج خودداري کند. به همين دليل شناسايي ذخيره براي چنين مخارجي قبل از زمان وقوع مجاز نيست و در زمان وقوع اگر شرايط شناخت دارايي را احراز کند به بهاي تمام شده دارايي اضافه مي‌شود.
مازاد تجديد ارزيابي
(5) از آنجا که کاربرد روش تجديد ارزيابي توسط برخي واحدهاي تجاري موجب مي‌گردد اين واحدهاي تجـاري در مقايسـه با واحدهايي که از روش تجديـد ارزيابي استفـاده نکرده‌اند، سودآوري کمتري نشان دهند و نيز اين امر که کاهش سود در اثر تجديد ارزيابي به نوعي، انحراف از نظام بهاي تمام شده تاريخي است، لذا معادل استهلاک اضافي که در اثر تجديد ارزيابي در حسابها منظور شده است، از حساب مازاد تجديد ارزيابي خارج و مستقيماً به حساب سود (زيان) انباشته منظور مي‌شود تا بدين ترتيب سود قابل تخصيص تحت تأثير تجديد ارزيابي قرار نگيرد. بنابراين ضمن حفظ نظام بهاي تمام شده تاريخي مبتني بر مفهوم نگهداشت سرمايه مالي اسمي، اطلاعات مفيدي در رابطه با ميزان سود قابل تخصيص از محل داراييهاي تجديد ارزيابي شده در اختيار استفاده‌کنندگان صورتهاي مالي قرار مي‌گيرد تا امکان اتخاذ تصميم مقتضي نسبت به تقسيم سود يا نگهداشت آن از طريق انتقال به سرمايه يا اندوخته‌هاي اختياري فراهم گردد.