8 . حقالزحمه خدمـات انحصـاري (فرانشيز)
به طور كلي، اين حقالزحمهها ممكن است بابت تركيبات مختلفي از ارائـه خدمات اوليه و خدمات بعدي، ارسال تجهيزات و ساير اقلام، دانش فني و غيره دريافت گردد. اين حقالزحمهها برمبنايي كه منعكسكننده هدف دريافت حقالزحمه است، به عنوان درآمد مورد شناخت قرار ميگيرد. روشهاي مندرج در صفحه بعد براي شناخت درآمد فرانشيز مناسب است:
- ارسـال تجهيـزات و سـايـر داراييهـاي مشهود
- همزمان با تحويل اقلام يا انتقال مالكيت قانوني، درآمد عملياتي برمبناي ارزش منصفانه داراييهاي فروش رفته شناسايي ميشود.
- ارائـه خدمات اوليـه و بعـدي
- در مورد بخشي از درآمد فرانشيز كه مربوط به خدمات مستمر است شناخت درآمد هنگام ارائـه خدمات صورت ميگيرد.
- اگر حقالزحمههاي دريافتني كه طبق قرارداد به طور مستمر دريافت ميشود براي پوشش هزينههاي خدمات مستمر و سودي معقول تكافو نكند، شناخت بخشي از درآمد حاصل از حق خدمات انحصاري اوليه، به تعويق ميافتد.
- حقالزحمه حقوق اعطايي مستمر و ساير خدمات
- حقالزحمه مربوط به استفاده از حقوق اعطايي مستمر طبق قرارداد يا حقالزحمه ساير خدمات ارائه شده طي دوره قرارداد، همزمان با استفاده از حقوق اعطايي يا ارائـه خدمات به عنوان درآمد عملياتي شناسايي ميشود.
9 . حقالزحمـه توليـد نـرمافـزار رايانهاي با كاربـرد خاص
حقالزحمه حاصل از توليد نرمافزار رايانهاي با كاربرد خاص با توجه به مرحله تكميل فرآيند توليد از جمله تكميل خدمات پشتيباني بعدي به عنوان درآمد عملياتي شناسايي ميشود.
ج . سود تضمين شده، درآمد حقالامتياز و سود سهام
1 . حقالزحمـه اجـازه استفـاده و درآمـد حق امتياز ساخت
حقالزحمه و درآمد حق امتياز دريافتي درقبال استفاده ديگران از داراييهاي واحد تجاري (از قبيل علايم تجاري، حق اختراع، نرمافزار رايانهاي، حق تكثير قطعات موسيقي و حـق نمايش فيلمهـاي سينمايي) معمولاً براساس محتواي قرارداد شناسايي ميشود. به عنوان يك راه حل عملي، ميتوان درآمد را به روش خط مستقيم و طي دوره قرارداد شناسايي كرد. براي مثال ميتوان از موردي نام برد كه حق استفاده از فناوري خاصي براي يك دوره زماني معين به استفادهكننده اعطا شده است.
اعطاي حقوق در قبال حقالزحمه ثابت يا تضمين غيرقابل استرداد تحت قراردادي غيـرقابل فسخ كـه به استفادهكننـده اجـازه بهرهگيري آزادانه از حقوق اعطايي را ميدهد و اعطا كننده حقوق، ملزم به ايفاي تعهدات ديگري نيست، ماهيتاً فروش تلقي ميشود. يك مثال بارز از اين موارد، قرارداد اجازه استفاده (ليسانس) از نرمافزار رايانهاي است كه به موجب آن اعطا كننده تعهد ديگري بعد از تحويل آن ندارد. مثال ديگر، اعطاي حقوق نمايش فيلم سينمايي در بازارهايي است كه اعطا كننده، بر توزيع فيلم در اين بازارها كنترلي ندارد و لذا در درآمد فروش بليت سهيم نيست. در چنين شرايطي درآمد، در زمان فروش شناسايي ميشود.
2 . سود سهام
سود سهام حاصل از سرمايهگذاريهايي كه به روش ارزش ويژه ثبت نشده است، در زمان احراز حق دريافت توسط سهامدار شناسايي ميشود (به استثناي سود سهام حاصل از سرمايهگذاري در واحدهاي تجاري فرعي و وابسته). با توجه به اصلاحيه قانون تجارت مصوب 1347 حق دريافت سود سهام با تصويب مجمع عمومي شركت سرمايهپذير احراز ميشود.