اصول كلي بررسي اجمالي اطلاعات مالي ميان‌دوره‌ای
4. حسابرس در بررسی اجمالی اطلاعات مالی میان دوره‌ای باید الزامات آیین رفتار حرفه‌ای را رعايت كند. اين الزامات، حاكم بر مسئوليتهاي حرفه‌اي حسابرس در زمينه‌هاي استقلال، درستكاري، بي‌طرفي، صلاحيت و مراقبت حرفه‌اي، رازداري، رفتارحرفه‌اي و اصول و ضوابط حرفه‌ای مربوط است.
5. حسابرس بايد روشهاي كنترل كيفيت را متناسب با هر کار بررسي اجمالي اجرا كند. عناصر كنترل كيفيت مرتبط با بررسي اجمالي شامل مسئوليتهاي مديريت کار درقبال كيفيت بررسي اجمالي، الزامات آیین رفتار حرفه‌ای، پذيرش يا تداوم كار، تعيين گروه كاري، انجام كار و نظارت برآن است.
6. حسابرس بايد بررسي اجمالي را با نگرش ترديد حرفه‌اي برنامه ريزي و اجرا كند و احتمال وجود شرايطي را كه ممكن است موجب تعديلي بااهميت در اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای (براي انطباق آن، از تمام جنبه هاي بااهميت، با استانداردهاي حسابداري) گردد، در نظر داشته باشد. نگرش ترديد حرفه‌اي به اين معناست كه حسابرس با ذهني پرسشگر، ارزيابي منتقدانه‌اي از اعتبار شواهد كسب شده به عمل مي‌آورد و نسبت به شواهدي كه قابليت اعتماد مستندات يا اظهارات مديريت واحد تجاري را نقض يا نسبت به آنها ترديد ايجاد مي‌كند، هشيار است.
هدف بررسي اجمالي اطلاعات مالي ميان‌دوره‌ای
7. هدف بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای، اين است كه حسابرس بتواند براساس بررسي اجمالي، نتيجه‌گيري خود را در اين باره بيان کند که آيا با مورد يا مواردي حاكي از عدم ارائه مطلوب اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای، از تمام جنبه هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري، برخورد کرده است يا خير. در مواردي كه اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای به گونه‌اي بااهميت تحريف شده است، حسابرس براي كاهش خطر نتيجه‌گيري نامناسب به سطحي متوسط، پرسوجو به عمل مي‌آورد، و روشهاي تحليلي و ساير روشهاي بررسي اجمالي را اجرا مي‌كند.
8. هدف بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای با هدف حسابرسي طبق استانداردهاي حسابرسي تفاوتي عمده دارد. بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای مبنايي را براي اظهارنظر درباره مطلوبيت ارائه اطلاعات مالي، از تمام جنبه‌هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري، فراهم نمي‌كند.
9. بررسي اجمالي، در مقايسه با حسابرسي، براي كسب اطمينان معقول از نبود تحريف بااهميت در اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای طراحي نمي‌شود. بررسي اجمالي شامل پرسوجو، عمدتاً از مسئولين امور مالي و حسابداري و اجراي روشهاي تحليلي و ساير روشهاي بررسي اجمالي است. بررسي اجمالي ممكن است توجه حسابرس را به نكات عمده مؤثر بر اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای جلب كند، اما تمام شواهدي را که براي يک کار حسابرسي لازم است، فراهم نمي‌كند.
توافق درباره شرايط كار
10. حسابرس و صاحبكار بايد درباره شرايط كار توافق كنند.
11. شرايط مورد توافق کار در قرارداد درج مي‌شود. چنين قراردادي، از برداشت نادرست درباره ماهيت كار به ويژه هدف و دامنه بررسي اجمالي، مسئوليتهاي مديريت واحد تجاری، ميزان مسئوليت حسابرس، اطمينان كسب شده و محتوا و شكل گزارش، پيشگيري مي‌كند. قرارداد بررسي اجمالي معمولاً موارد زير را دربرمي‌گيرد:
- هدف بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای.
- دامنه بررسي اجمالي.
- مسئوليت مديريت درباره اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای.
- مسئوليتهاي مديريت درباره برقراري و حفظ كنترلهاي داخلي اثربخش برای تهيه اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای.
- مسئوليت مديريت در ارائه همه سوابق مالي و اطلاعات مربوط به حسابرس.
- موافقت مديريت با ارائه تأييديه كتبي به حسابرس در تأييد اظهارات شفاهي به عمل آمده در جريان بررسي اجمالي و همچنين، اطلاعات تلويحي موجود در سوابق واحد تجاري.
- شكل و محتواي گزارشي كه در نظر است صادر شود، شامل هويت مخاطب گزارش.
- موافقت مديريت درباره اين که هرگاه مجموعه گزارشهاي حاوي اطلاعات مالي مياندورهاي نشانگر بررسي اجمالي آن توسط حسابرس واحد تجاري باشد، گزارش بررسي اجمالي نيز همراه آن مجموعه ارائه شود.
نمونه قرارداد بررسي اجمالي در پيوست1 اين استاندارد ارائه شده است.
روشهاي بررسي اجمالي اطلاعات مالي ميان‌دوره‌ای
كسب شناخت از واحد تجاري و محيط آن، شامل كنترلهاي داخلي
12. حسابرس برای برنامه‌ریزی و اجرای بررسی اجمالی بايد از واحد تجاري و محيط آن، شامل كنترلهاي داخلي مرتبط با تهيه اطلاعات مالي سالانه و میان‌دوره‌ای، شناخت كافي کسب شده را به روز کند به گونه‌اي که بتواند اقدامات زير را انجام دهد:
الف- مشخص کردن انواع تحريفهاي بااهميت بالقوه و ارزيابي احتمال وقوع آنها.
ب- انتخاب نوع پرس و جو، روشهاي تحليلي و ساير روشهاي بررسي اجمالي به گونه‌اي كه مبنايي را براي گزارشگري در اين باره فراهم کند که آيا حسابرس با مورد يا مواردي حاكي از عدم ارائه مطلوب اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای، از تمام جنبه‌هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري، برخورد کرده است يا خير.
13. طبق استاندارد 315[2]، حسابرسي كه صورتهاي مالي واحد تجاري را براي يك يا چند سال رسيدگي كرده‌است از آن واحد و محيط آن، شامل كنترلهاي داخلي مرتبط با تهيه اطلاعات مالي سالانه آن، شناخت كافي براي انجام حسابرسي كسب مي‌كند. حسابرس در برنامه‌ريزي بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای، اين شناخت را به روز مي‌كند. حسابرس از كنترلهاي داخلي مربوط به تهيه اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای نيز شناختي كافي بدست مي‌آورد چون اين کنترلها ممكن است با كنترلهاي داخلي مربوط به اطلاعات مالي سالانه، تفاوت داشته باشد.
14. حسابرس، شناخت از واحد تجاري و محيط آن، شامل كنترلهاي داخلي، را براي تعيين پرس و جوها، روشهاي تحليلي و ساير روشهاي بررسي اجمالي لازم و همچنين، شناسايي رويدادها، معاملات يا ادعاهايي كه روشهاي بررسي اجمالي ياد شده درباره آنها اجرا مي‌شود، بكار مي‌گيرد.
15. روشهايي كه حسابرس براي به روز كردن شناخت از واحد تجاري و محيط آن، شامل كنترلهاي داخلي، اجرا مي‌كند معمولاً دربرگيرنده موارد زير است:
- مطالعه مستندات حسابرسي سال پيش، بررسيهاي اجمالي میان‌دوره‌ای سال جاري و دوره(هاي) مياني مقايسه‌اي سال پيش، به منظور شناسايي موضوعاتي كه ممكن است بر اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای دوره جاري اثر گذارد.
- توجه به هرنوع خطر عمده، شامل خطر زير پا گذاري كنترلهاي داخلي توسط مديريت، كه در حسابرسي صورتهاي مالي سال پيش شناسايي شده است.
- مطالعه آخرين اطلاعات مالي سالانه و دوره مياني مشابه سال پيش.
- ارزيابي اهميت با توجه به استانداردهاي حسابداري مرتبط با اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای، به منظور كمك در تعيين ماهيت و ميزان روشهاي بررسي اجمالي لازم و ارزيابي اثر تحريفها.
- توجه به ماهيت هرنوع تحريف بااهميت اصلاح شده و هرنوع تحريف كم اهميت شناسايي شده اما اصلاح نشده در صورتهاي مالي سال پيش.
- توجه به نكات عمده حسابداري و گزارشگري مالي كه ممكن است همچنان استمرار داشته باشد، مانند ضعفهاي بااهميت در كنترلهاي داخلي.
- توجه به نتايج هرنوع روش حسابرسي اجرا شده درباره صورتهاي مالي سال جاري.
- توجه به نتايج حسابرسي داخلي انجام شده و اقدامات بعدي به عمل آمده توسط مديريت.
- پرسوجو از مديريت درباره نتايج ارزيابي وي از خطر تحريف بااهميت اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای ناشي از تقلب.
- پرسوجو از مديريت درباره اثر تغييرات انجام شده در فعاليتهاي واحد تجاري.
- پرسوجو از مديريت درباره هرنوع تغيير عمده ايجاد شده در كنترلهاي داخلي و اثر بالقوه اين گونه تغييرات بر تهيه اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای.
- پرسوجو از مديريت درباره فرايند تهيه اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای و قابليت اعتماد سوابق حسابداري زيربناي تهيه اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای.
16. حسابرس، ماهيت روشهاي بررسي اجمالي را كه لازم است در مورد بخشهاي واحد تجاري اجرا شود، تعيين مي‌كند و درصورت لزوم، ساير حسابرسان درگير در بررسي اجمالي را از اين موضوعات آگاه می‌نماید. عوامل مورد توجه حسابرس، شامل اهميت و خطر وجود تحریف در اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای بخشهاي واحد تجاري و شناخت حسابرس از ميزان متمركز يا غيرمتمركز بودن كنترلهاي داخلي مربوط به تهيه اين گونه اطلاعات است.
17. حسابرسي كه اخيراً انتخاب شده و هنوز حسابرسي صورتهاي مالي سالانه واحد تجاري را طبق استانداردهاي حسابرسي انجام نداده باشد، بايد براي برنامه‌ريزي و انجام بررسي اجمالي اطلاعات مالي مياندورهاي، از واحد تجاري و محيط آن، شامل كنترلهاي داخلي، تا حدي که به تهيه اطلاعات مالي سالانه و میان‌دوره‌ای مربوط مي‌شود، شناخت کافی بدست آورد.
18. اين شناخت سبب می‌شود حسابرس بتواند بر پرس‌وجوها، روشهاي تحليلي و ساير روشهاي لازم براي انجام بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای طبق اين استاندارد، تمرکز کند. حسابرس، در اجرای بخشی از فرایند كسب اين شناخت، معمولاً از حسابرس قبلي پرسوجو مي‌كند و در صورت لزوم، مستندات حسابرس قبلي را درباره حسابرسي سالانه و هر يك از دوره‌هاي مياني پيشين سال جاري كه بررسي اجمالي کرده است، بررسي مي‌كند. حسابرس درانجام اين‌كار، ماهيت هرنوع تحريف (اعم از اصلاح شده و نشده) که توسط حسابرس قبلي شناسايي شده است، هر نوع خطر عمده، شامل خطر زير پا گذاری كنترلها توسط مديريت و هر موضوع حسابداري و گزارشگري عمده که همچنان استمرار دارد (مانند نقاط ضعف عمده در کنترلهاي داخلي) را مورد توجه قرار مي‌دهد.
پرس و جو، روشهاي تحليلي و ساير روشهاي بررسي اجمالي
19. حسابرس بايد پرس و جو را عمدتاً از مسئولين امور مالي و حسابداري به عمل آورد و روشهاي تحليلي و ساير روشهاي بررسي اجمالي را اجرا كند تا بتواند به اين نتيجه برسد كه آيا براساس روشهاي اجرا شده، با موردي حاکي از عدم ارائه مطلوب اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای، از تمام جنبه‌هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري، برخورد کرده است يا خير.
20. بررسي اجمالي معمولاً مستلزم آزمون سوابق حسابداري از طريق وارسي، مشاهده يا دریافت تأييدیه نمی‌باشد. روشهاي انجام بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای معمولاً به انجام پرس و جو، عمدتاً از مسئولين امور مالي و حسابداري، و بكارگيري روشهاي تحليلي و ساير روشهاي بررسي اجمالي، محدود مي‌شود، و مستلزم اثبات اطلاعات کسب شده درباره موضوعات عمده حسابداری مرتبط با اطلاعات مالی میان‌دوره‌ای نيست. شناخت حسابرس از واحد تجاري و محيط آن، شامل كنترلهاي داخلي، نتايج برآورد خطر در حسابرسي قبلي و ارزيابي حسابرس از سطح اهميت مربوط به اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای بر ماهيت و ميزان پرس و جوها، روشهاي تحليلي و ساير روشهاي بررسي اجمالي، مؤثر است.
21. حسابرس در بررسی اجمالی اطلاعات مالی میان‌دوره‌ای معمولاً روشهاي زير را اجرا مي‌كند:
- مطالعه صورتجلسات مجامع‌عمومي صاحبان سهام، هيئت‌مديره و ساير كميته‌هاي مرتبط به منظور شناسايي موضوعاتي كه می‌تواند بر اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای اثرگذارد. پرسوجو درباره موضوعات مطرح شده در جلساتي كه صورتجلسه آن در دسترس نيست اما ممكن است بر اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای اثر داشته باشد، نيز لازم است.
- توجه به اثر موضوعاتي که در حسابرسي يا بررسي اجمالي قبلي مشخص شده و موجب تعديل گزارش حسابرس يا بررسي اجمالي، تعديلات حسابداري يا تحريفهاي اصلاح نشده گرديده است.
- مکاتبه (در صورت لزوم) با ساير حسابرساني كه بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای بخشهای عمده واحد تجاري را انجام مي‌دهند.
- پرسوجو از مسئولین امور مالي و حسابداري و در صورت لزوم سایر کارکنان درباره موارد زير:
- تهیه و ارائه اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای طبق استانداردهاي حسابداري مربوط.
- تغییرات انجام شده در استانداردهای حسابداری یا رویه‌های بکارگیری آنها.
- وجود معاملات جديدي که مستلزم بكارگيري رويه‌هاي حسابداري جديد است.
- وجود هرگونه تحریف اصلاح نشده در اطلاعات مالی میان‌دوره‌ای.
- شرایط غیر عادی یا پیچیده مؤثر بر اطلاعات مالي مياندورهاي همانند ترکیب تجاری یا واگذاری يک قسمت تجاری.
- مفروضات عمده مربوط به اندازه‌گيري يا افشاي ارزش منصفانه و قصد و توان مديريت برای انجام اقدامات خاص از طرف واحد تجاري.
- چگونگی شناسایی و افشای مناسب معاملات با اشخاص وابسته در اطلاعات مالی میان‌دوره‌ای.
- تغييرات عمده در تعهدات، شامل الزامات قراردادي.
- تغييرات عمده در بدهيهاي احتمالي شامل دعاوي حقوقي يا ادعاها.
- رعايت مفاد قراردادهای تسهيلات مالي.
- موضوعات بحث انگیز کشف شده درجريان اجراي روشهاي بررسي اجمالي.
- معاملات عمده انجام شده در چند روز آخر دوره مياني مورد بررسي يا چند روز اول دوره مياني بعدي.
- آگاهی از انجام هرگونه تقلب یا موارد مشکوک به تقلب توسط افراد زیر که بر واحد تجاري اثر داشته است:
- مديريت،
- كاركنان داراي نقش کليدی در كنترلهاي داخلي، يا
- ساير افرادي كه تقلب آنها می‌تواند اثر بااهميتي بر اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای داشته باشد.
- آگاهی از وجود هرگونه اتهام تقلب يا موارد مشكوك به تقلب مؤثر بر اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای واحد تجاري که توسط كاركنان فعلی، كاركنان سابق، تحليل‌گران، دستگاههاي نظارتي يا سايرين، اطلاع داده شده است.
- آگاهی از وجود هرگونه عدم رعايت قطعي يا احتمالي قوانين و مقررات كه مي‌تواند اثری عمده بر اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای داشته باشد.
- اجراي روشهاي تحليلي براي شناسايي روابط و اقلامی که غيرعادي به نظر می‌رسد و ممکن است بيانگر تحريفي بااهميت در اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای باشد. روشهاي تحليلي می‌تواند شامل تحلیل نسبتها و تكنيكهاي آماري مانند تحليل روندها يا تحليل رگرسيون باشد و می تواند به صورت دستي يا با استفاده از رایانه انجام شود. پيوست 2 اين استاندارد، شامل نمونه روشهاي تحليلي است كه حسابرس می‌تواند در اجرای بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای بکار گيرد.
- مطالعه اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای و توجه به اين كه آيا حسابرس با مورد يا مواردي حاکي از عدم ارائه مطلوب اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای، از تمام جنبه‌هاي بااهميت، طبق استانداردهاي حسابداري، برخورد کرده است يا خير.
22. حسابرس می‌تواند بسیاری از روشهاي بررسي اجمالي را پیش از تهيه اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای یا همزمان با آن اجرا كند. براي مثال، به روز كردن شناخت از واحد تجاري و محيط آن (شامل كنترلهاي داخلي) و مطالعه صورتجلسات مربوط مي‌تواند پیش از پايان دوره مياني، انجام شود. اجراي زودتر برخی از روشهاي بررسي اجمالي در دوره مياني، شناسايي و بررسي بموقع موضوعات عمده حسابداري مؤثر بر اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای را نيز ميسر مي‌سازد.
23. حسابرس اجرا كننده بررسي اجمالي میان‌دوره‌ای، حسابرسي صورتهاي مالي سالانه واحد تجاري را نيز به عهده دارد. حسابرس ممکن است برای سهولت و کارایی بیشتر، برخي روشهاي حسابرسي را به طور همزمان با بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای اجرا کند. براي مثال، اطلاعات بدست‌آمده از مطالعه صورتجلسات هيئت مديره در ارتباط با بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای ممكن است در حسابرسي سالانه نيز مورد استفاده قرارگيرد. حسابرس ممكن است در زمان بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای، به اجراي روشهاي حسابرسي بپردازد كه در حسابرسي صورتهاي مالي سالانه ضرورت دارد. اجراي روشهاي حسابرسي در مورد معاملات عمده يا غيرعادي واقع شده طي دوره، مانند تركيب تجاري، تجديد ساختار يا معاملات عمده فروش، نمونه‌‌هايي از اين روشهاست.
24. بررسي اجمالي اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای معمولاً مستلزم اثبات نتايج پرس و جو درباره دعاوي حقوقي یا ادعاها نيست. از اين رو، معمولاً درخواست تأييديه از وكيل حقوقي واحد تجاري ضرورت ندارد. اما، چنانچه حسابرس به دليل وجود دعاوي حقوقي يا ادعاها نسبت به ارائه مطلوب اطلاعات مالي میان‌دوره‌ای، از تمام جنبه‌هاي بااهميت، براساس استانداردهاي حسابداري، ترديد كند و بر اين باور باشد كه امکان دارد وكيل حقوقي واحد تجاري اطلاعاتی در این باره داشته باشد، تماس مستقیم با وي ممکن است ضرورت يابد.
صفحه 1 2 3