بخشهای عمده (رک : قسمتهای ”ب“ و ”پ“ بند 27)

ت -48.  تیم حسابرسی گروه ممکن است به خاطر اینکه احتمال می‌رود یک بخش به دلیل ماهیت یا شرایط خاص آن دربردارنده خطرهای عمده تحریف بااهمیت صورتهای مالی گروه باشد، آن بخش را به عنوان یک بخش عمده شناسایی کند. در چنین مواردی، تیم حسابرسی گروه ممکن است بتواند مانده حسابها، گروههای معاملات یا موارد افشایی را مشخص کند که تحت تأثیر خطرهای عمده احتمالی قرار می‌گیرد. در صورت وجود چنین وضعیتی، تیم حسابرسی گروه ممکن است تصمیم بگیرد که خود، یا حسابرس بخش به نمایندگی وی، تنها این مانده حسابها، گروههای معاملات یا موارد افشا را حسابرسی کند. برای مثال، در وضعیت توصیف شده در بند ت-6، حسابرسی اطلاعات مالی بخش ممکن است به مانده حسابها، گروههای معاملات و موارد افشای مؤثر از مبادلات ارزی آن بخش محدود شود. در مواردی که تیم حسابرسی گروه از حسابرس بخش درخواست می‌کند تا حسابرسی یک یا چند مانده حساب، گروههاي معاملات یا موارد افشاي خاص را انجام دهد، در اطلاع‌رسانی تیم حسابرسی گروه (به بند 40 مراجعه شود) این واقعیت درنظر گرفته می‌شود که ممکن است اقلام صورتهای مالی به همدیگر مرتبط باشد.

ت -49.  تیم حسابرسی گروه ممکن است روشهای حسابرسی را در برخورد با خطرهاي عمده تحریف بااهمیت صورتهای مالی گروه طراحی کند. برای مثال، در مورد خطر عمده نابابی موجودی کالا، تیم حسابرسی گروه ممکن است خود، یا حسابرس بخش به نمايندگي وی، روشهای حسابرسی خاصی را در مورد ارزشیابی موجودی کالای بخشی انجام دهد که دارای حجم زیادی از موجودی کالای احتمالاً ناباب است، اما از جهات دیگر عمده محسوب نمی‌شود.

بخشهای غیرعمده (رک : بندهای 28 و 29)

ت -50.  اطلاعات مالی بخشها ممکن است برحسب شرایط کار به منظور انجام روشهای تحلیلی، در سطوح مختلفی تجمیع شود. نتایج روشهای تحلیلی می‌تواند نتیجه‌گیریهای تیم حسابرسی گروه در مورد نبود خطرهای عمده تحریف بااهمیت در اطلاعات مالی تجميع شده بخشهای غیرعمده را تأیید ‌کند.

ت -51.  تصمیم‌گیری تیم حسابرسی گروه در باره اينکه چه تعداد از بخشها و کداميک از آنها طبق بند 29 انتخاب می‌شود و نوع کاری که در مورد اطلاعات مالی بخشهای منتخب انجام می‌شود، ممکن است تحت تأثیر عواملی نظیر موارد زیر قرار گیرد:

• میزان شواهد حسابرسی که انتظار می‌رود در مورد اطلاعات مالی بخشهای عمده کسب شود.
• اینکه آیا آن بخش اخیراً تحصیل یا ایجاد شده است یا خیر.
• اینکه آیا تغییرات عمده در آن بخش بوجود آمده است یا خیر.
• اینکه آیا حسابرسی داخلی در آن بخش انجام شده است یا خیر و چه تأثیری بر حسابرسی گروه دارد.
• اینکه آیا بخشها از فرایندها و سیستمهای اطلاعاتي یکسانی استفاده می‌کنند یا خیر.
• اثربخشی کارکرد کنترلهای عمومی گروه.
• نوسانات غیرعادی مشخص شده از طریق روشهای تحلیلی اجرا شده در سطح گروه.
• اهمیت مالی خاص یک بخش، یا خطر ايجاد شده از طرف آن، در مقایسه با سایر بخشهای گروه (بخشهای غیرعمده).
• اینکه آیا حسابرسی یک بخش خاص طبق قانون، مقررات، یا بنا به دلایل دیگری الزامی شده است یا خیر.

درنظر گرفتن عنصر غیرقابل پیش‌بینی بودن در انتخاب بخشهای غيرعمده ممکن است احتمال شناسایی تحریف بااهمیت اطلاعات مالی بخشها را افزایش دهد. مبانی انتخاب بخشها پس از گذشت يک يا چند دوره تغییر می‌کند.

ت -52.  بررسی اطلاعات مالی یک بخش می‌تواند طبق استانداردهاي 2400[1] و 2410[2]، با انجام تعدیلات لازم متناسب با شرایط مورد نظر انجام شود. تیم حسابرسی گروه ممکن است روشهای لازم را نیز برای تکمیل کار انجام دهد.

ت -53.  همانطور که در بند ت- 13 اشاره شد، یک گروه ممکن است تنها شامل بخشهای غیرعمده باشد. در چنین شرایطی، تیم حسابرسی گروه می‌تواند شواهد حسابرسی کافی و مناسب پشتوانه اظهارنظر حسابرسی گروه را از طریق تعیین نوع کاری که قرار است طبق بند 29، در مورد اطلاعات مالی بخشها انجام شود، کسب کند. تیم حسابرسی گروه، یا حسابرس بخش، نمی‌تواند تنها با اتکا به آزمون کنترلهای عمومی گروه و اجرای روشهای تحلیلی در مورد اطلاعات مالی بخشها که خود یا حسابرس بخش انجام می‌دهد، شواهد حسابرسی کافی و مناسب را به عنوان پشتوانه اظهارنظر حسابرسی گروه کسب کند.

مشارکت در کار حسابرسان بخش (رک : بندهای 30 و 31)

ت -54.  عواملی که ممکن است بر مشارکت تیم حسابرسی گروه در کار حسابرس بخش اثر گذارد شامل موارد زیر است:

الف.  عمده بودن بخش،

ب .   خطرهای عمده شناسایی شده ناشی از تحریف بااهمیت صورتهای مالی گروه، و

پ .   شناخت تیم حسابرسی گروه از حسابرس بخش.

           در مورد یک بخش عمده یا خطرهای عمده شناسایی شده، تیم حسابرسی گروه روشهای توصیف شده در بندهای 30 و 31 را اجرا مي‌کند. در مورد بخش غیرعمده، ماهیت، زمانبندی و میزان مشارکت تیم حسابرسی گروه در کار حسابرس بخش براساس شناخت تیم حسابرسی گروه از حسابرس بخش تغییر خواهد کرد. این واقعیت که یک بخش غیرعمده است، در درجه دوم اهمیت قرار دارد. برای مثال، هر چند که یک بخش غیرعمده محسوب می‌شود، اما با این وجود تیم حسابرسی گروه ممکن است به دلیل وجود نگرانی در مورد صلاحیت حرفه‌ای حسابرس بخش (برای مثال شناخت ناکافی از صنعت)، یا نبود نظارت فعالانه بر کار حسابرسان، در ارزیابی خطر توسط حسابرس بخش مشارکت کند.

ت -55.  شیوه‌های مختلف مشارکت در کار حسابرس بخش، غیر از موارد ذکر شده در بندهای 30، 31 و 42، ممکن است براساس شناخت تیم حسابرسی گروه از حسابرس بخش، شامل یک یا چند مورد زیر باشد:

الف.  برگزاری نشست با مدیران اجرایی بخش یا حسابرسان بخش به منظور کسب شناخت از بخش و محیط آن.

ب .   بررسی طرح کلی و برنامه حسابرسی حسابرسان بخش.

پ .   اجرای روشهای برآورد خطر به منظور شناسایی و برآورد خطرهای تحریف بااهمیت در سطح بخش. این روشها ممکن است توسط حسابرسان بخش، یا تیم حسابرسی گروه اجرا شود.

ت .   طراحی و اجرای روشهای حسابرسی لازم. این روشها ممکن است بوسیله حسابرسان بخش، یا تیم حسابرسی گروه طراحی و اجرا شود.

ث .   شرکت در جلسه نهایی و سایر جلسات مهم بین حسابرسان و مدیران اجرایی بخش.

ج .   بررسی سایر مستندات مرتبط تهيه شده توسط حسابرسان بخش.

فرآیند تلفیق

اصلاح طبقه‌بندیها و تعدیلات تلفیقی(رک : بند 34)

ت -56.  فرایند تلفیق ممکن است مستلزم انجام تعدیلاتی در مبالغ گزارش شده در صورتهای مالی گروه باشد بطوریکه این مبالغ برونداد سیستمهای پردازش معاملات عادی نیستند، و ممکن است تابع کنترلهای داخلی مشابه حاکم بر سایر اطلاعات مالی نباشند. ارزیابی تیم حسابرسی گروه از مناسب بودن، کامل بودن و صحت تعدیلات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• ارزیابی اینکه آیا تعدیلات عمده، رویدادها و معاملات زیربنای آن را بطور مناسب انعکاس می‌دهد یا خیر،
• تعیین اینکه آیا تعدیلات عمده، به درستی محاسبه، پردازش و تصویب شده است یا خیر،
• تعیین اینکه آیا تعدیلات عمده، متکی به مستندات کافی و مناسب است یا خیر، و
• بررسی صورت تطبیق و حذف معاملات درون‌گروهی و سودها و زيانهای تحقق نیافته، و مانده حسابهای درون‌گروهی.

ارتباط متقابل تیم حسابرسی گروه و حسابرس بخش (رک : بندهای 40 و 41)

ت -57.  چنانچه ارتباط دوجانبه مؤثری بین تیم حسابرسی گروه و حسابرسان بخش وجود نداشته باشد، این خطر وجود دارد که تیم حسابرسی گروه امکان کسب شواهد حسابرسی کافی و مناسب پشتوانه اظهارنظر حسابرسی را نداشته باشد. اطلاع‌رسانی به موقع و شفاف خواسته‌های تیم حسابرسی گروه، پایه و اساس ارتباط دوجانبه مؤثر بین تیم حسابرسی گروه و حسابرس بخش را شکل می‌دهد.

ت -58.  خواسته‌های تیم حسابرسی گروه اغلب به صورت دستورالعمل ارسال می‌گردد. در پیوست 5 راجع به موضوعاتی که در این دستورالعمل گنجانده می‌شود، رهنمودهایی ارائه شده است. اطلاع‌رسانی حسابرس بخش به تیم حسابرسی گروه اغلب به شکل گزارشی از کار انجام شده است. با این حال برقراری ارتباط بین تیم حسابرسی گروه و حسابرس بخش ممکن است ضرورتاً به شکل مکتوب نباشد. برای مثال، تیم حسابرسی گروه ممکن است برای مذاکره در مورد خطرهای عمده شناسایی شده یا بررسی قسمتهای مربوط مستندات حسابرسی حسابرس بخش با وی جلسه داشته باشد. با این وجود، الزامات مستندسازی این استاندارد و سایر استانداردها در این مورد کاربرد دارد.

ت -59.  حسابرس بخش برای کمک به تیم حسابرسی گروه، به عنوان مثال، امکان دسترسی آنها را به مستندات حسابرسی مربوط را در صورت نبود منع قانونی یا مقرراتی، فراهم خواهد کرد.

ت -60.  چنانچه یک عضو تیم حسابرسی گروه همزمان حسابرس بخش نیز باشد، هدف تیم حسابرسی گروه برای برقراری ارتباط شفاف با حسابرس بخش، اغلب می‌تواند بدون انجام مکاتبات حاصل شود. برای مثال:

• دسترسی حسابرس بخش به طرح کلی و برنامه حسابرسی ممکن است برای اطلاع‌رسانی خواسته‌های تیم حسابرسی گروه که در بند 40 مطرح شده است، کافی باشد، و
• بررسی مستندات حسابرسی حسابرس بخش توسط تیم حسابرسی گروه ممکن است برای اطلاع‌رسانی نکات مرتبط با نتیجه‌گیری تیم حسابرسی گروه به شرح بند 41، کافی باشد.

ارزیابی کافی و مناسب بودن شواهد حسابرسی کسب شده

بررسی مستندات حسابرسی حسابرس بخش (رک : بند 42- ب)

ت -61.  اینکه چه قسمتهایی از مستندات حسابرسی حسابرس بخش به حسابرسی گروه مربوط خواهد بود، ممکن است برحسب شرایط تغییر کند. غالباً تمرکز بر آن دسته از مستندات حسابرسی است که به خطرهای عمده تحریف بااهمیت صورتهای مالی گروه مربوط باشد. حدود بررسی مستندات حسابرسی حسابرس بخش معمولاً تابع بررسیهای انجام شده توسط خود حسابرس بخش است.

کافی و مناسب بودن شواهد حسابرسی (رک : بندهای 44 و 45)

ت -62.  چنانچه تیم حسابرسی گروه به این نتیجه برسد که شواهد حسابرسی کافی و مناسب به عنوان پشتوانه اظهارنظر حسابرسی گروه کسب نشده است، تیم حسابرسی گروه ممکن است از حسابرس بخش بخواهد تا روشهای لازم را انجام دهد. در صورتی که چنین کاری عملی نباشد، تیم حسابرسی گروه ممکن است روشهای مورد نظر خود را در مورد اطلاعات مالـی بخش اجـرا کنـد.

 

ت -63.  ارزیابی مدیر مسئول حسابرسی گروه از اثر جمعی تحریفها (اعم از شناسایی شده توسط تیم حسابرسی گروه و اطلاع‌رسانی شده توسط حسابرسان بخش)، وی را قادر می‌سازد تا تعیین کند که آیا صورتهای مالی گروه به عنوان یک مجموعه واحد بطور بااهمیتی تحریف شده است یا خیر.

اطلاع‌رسانی به مدیران اجرایی گروه و ارکان راهبري گروه

اطلاع‌رسانی به مدیران اجرایی گروه (رک : بندهای 46 تا 48)

ت -64.  استاندارد 240، دربردارنده الزامات و رهنمودهای مربوط به اطلاع‌رسانی موارد تقلب به مدیران اجرایی و، در مواردی که مدیران اجرایی ممکن است در تقلب دست داشته باشد، به ارکان راهبري می‌باشد[3].

ت -65.  مدیران اجرایی گروه ممکن است مجبور به نگهداری محرمانه بعضی از اطلاعات حساس و بااهمیت باشد. نمونه‌هایی از مواردی که ممکن است برای صورتهای مالی بخش بااهمیت تلقی شود، اما مدیران اجرایی آن بخش احتمالاً از موارد یاد شده مطلع نباشد، به شرح زیر است:

• دعاوی حقوقی احتمالی.
• طرحهای کنارگذاری داراییهای عملیاتی مهم.
• رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه.
• موافقتنامه‌های مهم.

اطلاع‌رسانی به ارکان راهبري گروه (رک : بند 49)

ت -66.  موضوعاتی که تیم حسابرسی گروه به اطلاع ارکان راهبري گروه می‌رساند، ممکن است شامل مواردی باشد که توسط حسابرسان بخش به اطلاع تیم حسابرسی گروه رسیده است و از نظر تیم حسابرسی گروه نسبت به مسئولیتهای ارکان راهبري گروه بااهمیت محسوب می‌شود. برقراری ارتباط با ارکان راهبري گروه طی دوره حسابرسی گروه در مقاطع زمانی مختلفی روی می‌دهد. برای نمونه، موضوعات مطرح شده در قسمتهای ”الف“ و ”ب“ بند 49 ممکن است پس از اینکه تیم حسابرسی گروه کاری که قرار است در مورد اطلاعات مالی بخشها انجام شود را تعیین کرده باشد، اطلاع‌رسانی شود. از طرفی دیگر، موضوع مطرح شده در قسمت ”پ“ بند 49 ممکن است در پایان کار حسابرسی اطلاع‌رسانی شود، و موضوعات مطرح شده در قسمتهای ”ت“ و ”ث“ بند 49 ممکن است به هنگام وقوع اطلاع‌رسانی شود.