54 . قضاوت نسبت به ارائـه جداگانـه اقلام اصلي ديگر، علاوه بـر موارد منـدرج در بنـد 50، مبتني بر ارزيابي موارد زير است :
الف. ماهيت و قابليت تبديل به وجه نقد داراييها و اهميت آنها در اغلب موارد به ارائه جداگانه سرقفلي و داراييهاي ناشي از مخارج توسعه، داراييهاي پولي و غيرپولي و داراييهاي جاري و غيرجاري منجر مي‌شود،
ب . كاركرد داراييها در واحد تجاري براي مثال به ارائه جداگانه داراييهاي عملياتي، موجودي مواد و كالا، حسابهاي دريافتني و وجوه نقد منجر مي‌شود، و
ج . مبالغ، ماهيت و زمانبندي پرداخت بدهيها براي مثال به ارائه جداگانه بدهيهاي متضمن سود تضمين‌شده و بدون سود تضمين‌شده منجر و حسب مورد تحت عنوان بدهي جاري يا غيرجاري طبقه‌بندي مي‌شود.
اطلاعاتي كه در ترازنامه يا در يادداشتهاي توضيحي افشا مي‌شود
55 . واحد تجاري بايد طبقات فرعي اقلام اصلي را كه متناسب با عمليات واحد تجاري طبقه‌بندي شده است، در ترازنامه يا در يادداشتهاي توضيحي افشا كند. در صورت لزوم، هر قلم فرعي بايد برحسب ماهيت به اقلام فرعي‌تري طبقه‌بندي شود و مبالغ پرداختني به / دريافتني از واحد تجاري اصلي، ساير واحدهاي تجاري گروه و ساير اشخاص وابسته بايد جداگانه افشا شود.
56 . تعيين طبقات فرعي ياد شده به الزامات استانداردهاي حسابداري، اندازه، ماهيت و كاركرد اقلام مورد نظر بستگي دارد. در اتخاذ تصميم نسبت به مبناي طبقه‌بندي فرعي اقلام، عوامل مندرج در بند 54 نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد. موارد افشا در خصوص هر قلم با اقلام ديگر متفاوت است، براي مثال :
الف. داراييهاي ثابت مشهود برحسب طبقات مندرج در استاندارد حسابداري شماره 11 طبقه‌بندي مي‌شود.
ب . اقلام دريافتني به سرفصلهاي حسابها و اسناد دريافتني تجاري، ساير حسابها و اسناد دريافتني، طلب از اعضاي گروه و طلب از ساير اشخاص وابسته و غيره تفكيك مي‌شود.
ج . موجودي مواد و كالا طبق استاندارد حسابداري شماره 8 با عنوان حسابداري موجودي مواد و كالا، به طبقات فرعي از قبيل مواد اوليه، كالاي در جريان ساخت، كالاي ساخته شده، كالاي خريداري شده براي فروش، مواد و كالاي در راه و ساير موجوديها تفكيك مي‌شود.
د . ذخاير به نحوي تفكيك مي‌شود كه ذخاير مرتبط با مزاياي كاركنان و ساير اقلام را متناسب با عمليات واحد تجاري، به طور جداگانه نشان دهد.
ﻫ . سرمايه و اندوخته‌ها به گونه‌اي تفكيك مي‌شود كه نمايانگر طبقات مختلف سرمايه پرداخت شده و اندوخته‌ها باشد.
57 . واحد تجاري بايد موارد زير را در ترازنامه يا در يادداشتهاي توضيحي افشا كند :
الف . براي هر يك از طبقات سهام :
1 . تعداد سهام مصوب،
2 . تعداد سهام منتشر شده و ميزان سرمايه پرداخت شده،
3 . ارزش اسمي هر سهم،
4 . حقوق، مزايا و محدوديتهاي مربوط، و
5 . سهام واحد تجاري كه در مالكيت واحدهاي تجاري فرعي و وابسته است.
ب . مبالغ دريافتي بابت افزايش سرمايه قبل از ثبت قانوني آن،
ج . صرف سهام،
د . ماهيت و موضوع هر يك از اندوخته‌ها، و
ﻫ . مبالغ منظور شده در صورتهاي مالي بابت سود سهام .
واحدهاي تجاري كه به شكلي غير از شركت سهامي تشكيل شده‌اند، بايد اطلاعاتي معادل با موارد پيشگفته را كه نمايانگر تغييرات هر طبقه از حقوق مالكانه طي دوره بوده و حقوق، مزايا و محدوديتهاي منضم به هر طبقه از حقوق مالكانه را افشا كند.
صورت سود و زيان
اطلاعاتي كه در صورت سود و زيان ارائه مي‌شود
58 . صورت سود و زيان بايد حداقل حاوي اقلام اصلي زير باشد :
الف . درآمدهاي عملياتي،
ب . هزينه‌هاي عملياتي،
ج . سود يا زيان عملياتي،
د . هزينه‌هاي مالي،
ﻫ . ساير درآمدها و هزينه‌هاي غيرعملياتي،
و . سود یا زیان عملیات در حال تداوم قبل از مالیات،
ز . ماليات بردرآمد،
ح . سود یا زیان خالص عملیات در حال تداوم،
ط . سود یا زیان عملیات متوقف شده،
ی . سهم اقليت، و
ک . سود يا زيان خالص.
علاوه بر موارد بالا، ممكن است به موجب ساير استانداردهاي حسابداري، ارائه اقلام اصلي و جمعهاي فرعي ديگري در صورت سود و زيان الزامي باشد يا براي ارائه عملكرد مالي واحد تجاري به نحو مطلوب ضرورت داشته باشد.
59 . آثار ناشي از فعاليتها، معاملات و رويدادهاي مختلف واحد تجاري از نظر ثبات، مخاطره و قابليت پيش‌بيني متفاوت است و افشاي عناصر عملكرد به درك عملكرد مالي دوره و ارزيابي نتايج آتي كمك مي‌كند. براين اساس صورت سود و زيان حداقل دربرگيرنده اقلام اصلي مندرج در بند 58 است. با اين حال در صورت نياز به تشريح بيشتر عناصر عملكرد يا در رعايت الزامات مندرج در ساير استانداردهاي حسابداري مي‌توان اقلام اصلي ديگري را در صورت سود و زيان ارائه يا شرح اقلام و ترتيب ارائه آنها را اصلاح كرد. براي اين منظور عواملي مانند اهميت، ماهيت و كاركرد اجزاي مختلف تشكيل دهنده درآمدها و هزينه‌ها مدنظر قرار مي‌گيرد.
60 . هزينه‌هاي عملياتي بايد برحسب كاركرد هزينه‌ها در واحد تجاري و در موارد خاص كه انجام اين امر مفيد نباشد برحسب ماهيت هزينه‌ها، طبقه‌بندي و در صورت سود و زيان منعكس شود.
61 . به‌منظور برجسته كردن اجزاي عملكرد مالي كه ممكن است از نظر ثبات و قابليت پيش‌بيني با يکديگر متفاوت باشد، اقلام هزينه عملياتي به طبقات فرعي‌تر تفكيك مي‌شود. اين اطلاعات به طريق مندرج در بند 62 (براساس كاركرد هزينه) و در موارد خاص كه انجام آن عملي يا مفيد نباشد به طريق مندرج در بند 63 (برحسب ماهيت هزينه) ارائه مي‌شود.
62 . در روش طبقه‌بندي برمبناي كاركرد هزينه كه بعضاً روش بهاي تمام شده فروش ناميده مي‌شود، هزينه‌ها برحسب كاركرد به عنوان بخشي از بهاي تمام‌شده فروش، توزيع يا اداري طبقه‌بندي مي‌شود. اين نحوه ارائه در مقايسه با روش طبقه‌بندي هزينه‌ها برحسب ماهيت، اطلاعات مربوط‌تري را در دسترس استفاده‌كنندگان قرار مي‌دهد، ليكن در اين روش تخصيص مخارج به كاركردها مي‌تواند اختياري و نيازمند اعمال قضاوت قابل توجهي باشد.
63 . در روش طبقه‌بندي براساس ماهيت هزينه، اقلام هزينه برحسب ماهيت (نظير استهلاك، مواد مصرفي، كرايه حمل، حقوق و دستمزد، تبليغات) با يکديگر جمع شده و در صورت سود و زيان منعكس مي‌شود.
اطلاعاتي كه در صورت سود و زيان يا در يادداشتهاي توضيحي افشا مي‌شود
64 . هر واحد تجاري كه هزينه‌هاي عملياتي را بر حسب كاركرد طبقه‌بندي كند بايد اطلاعات اضافي را درباره ماهيت هزينه‌ها شامل هزينه استهلاك و هزينه‌هاي پرسنلي، افشا كند.
65 . از آنجا كه اطلاعات مربوط به ماهيت هزينه‌ها در پيش‌بيني جريانهاي نقدي آتي مفيد است، چنانچه از روش طبقه‌بندي بر مبناي كاركرد هزينه استفاده شود، اقلام تشكيل دهنده هزينه‌ها برحسب ماهيت نيز افشا مي‌شود.
66 -67 . حذف شده است.
صورت سود و زيان جامع و تغييرات حقوق صاحبان سرمايه
68 . الزامات مربوط به نحوه ارائه صورت سود و زيان جامع و تغييرات حقوق صاحبان سرمايه و موارد افشاي مربوط در استاندارد حسابداري شماره 6 با عنوان گزارش عملكرد مالي تشريح شده است.
صورت جريان وجوه نقد
69 . الزامات مربوط به نحوه ارائه صورت جريان وجوه نقد و موارد افشاي مربوط، در استاندارد حسابداري شماره 2 با عنوان صورت جريان وجوه نقد تشريح شده است. طبق استاندارد مذكور، اطلاعات مربوط به جريانهاي نقدي، مبنايي را براي ارزيابي توان واحد تجاري در ايجاد وجه نقد و نياز واحد تجاري در استفاده بهينه از جريانهاي نقدي فراهم مي‌آورد كه براي استفاده‌كنندگان صورتهاي مالي مفيد است.
يادداشتهاي توضيحي
ساختار
70 . اطلاعات زير بايد در يادداشتهاي توضيحي واحد تجاري افشا شود :
الف . تصريح اينكه صورتهاي مالي براساس استانداردهاي حسابداري تهيه شده است،
ب . رويه‌هاي حسابداري اعمال شده درخصوص معاملات و رويدادهاي با اهميت،
ج . مواردي كه افشاي آنها طبق استانداردهاي حسابداري الزامي شده و در بخش ديگري از صورتهاي مالي ارائه نشده است، و
د . موارد ديگري كه در صورتهاي مالي اساسي ارائه نشده است، ليكن افشاي آنها براي ارائه مطلوب ضرورت دارد.
71 . يادداشتهاي توضيحي بايد به نحوي منظم ارائه شود. هر قلم مندرج در ترازنامه، صورت سود و زيان، صورت سود و زيان جامع و صورت جريان وجوه نقد بايد به يادداشتهاي توضيحي مربوط عطف داده شود.
72 . يادداشتهاي توضيحي شامل اطلاعات تشريحي و جزئيات بيشتري از اقلام منعكس شده در صورتهاي مالي اساسي است ضمن اينكه اطلاعات ديگري از قبيل بدهيهاي احتمالي و تعهدات را ارائه مي‌كند. اين يادداشتها شامل موارد افشاي الزامي يا توصيه شده براساس استانداردهاي حسابداري يا ساير موارد افشاست كه براي دستيابي به ارائه مطلوب ضرورت دارد.
73 . براي كمك به درك صورتهاي مالي و مقايسه آن با صورتهاي مالي واحدهاي تجاري ديگر، يادداشتهاي توضيحي عموماً به ترتيب زیر ارائه مي‌شود :
الف. تصريح اينكه صورتهاي مالي طبق استانداردهاي حسابداري تهيه‌شده است،
ب . مبنا يا مباني اندازه‌گيري و رويه‌هاي حسابداري مورد استفاده،
ج . اطلاعات تكميلي درباره اقلام ارائه شده در صورتهاي مالي اساسي به ترتيب صورتهاي مالي و به ترتيب اقلام اصلي ارائه شده در آنها، و
د . ساير موارد افشا، شامل :
1 . بدهيهاي احتمالي، تعهدات و ساير اطلاعات مالي، و
2 . اطلاعات غيرمالي.
افشاي رويه‌هاي حسابداري
74 . موارد زير بايد در بخش اهم رويه‌هاي حسابداري يادداشتهاي توضيحي تشريح شود :
الف . مبنا يا مباني اندازه‌گيري مورد استفاده در تهيه صورتهاي مالي، و
ب . كليه رويه‌هاي حسابداري لازم براي درك مناسب صورتهاي مالي.
75 . علاوه بر رويه‌هاي حسابداري خاص بكار رفته در تهيه صورتهاي مالي، آگاهي از مبنا يا مباني اندازه‌گيري مورد استفاده در تهيه اين صورتها (بهاي تمام شده يا ارزش جاري) براي استفاده‌كنندگان مهم است. چنانچه در تهيه صورتهاي مالي بيش از يك مبناي اندازه‌گيري بكار گرفته شود (براي مثال در مواردي كه برخي از داراييهاي ثابت مشهود تجديد ارزيابي مي‌شود) مشخص كردن آن دسته از داراييها و بدهيهايي كه هر يك از مباني اندازه‌گيري در مورد آنها بكار رفته است، كفايت مي‌كند.
76 . افشاي يك رويه حسابداري، بستگي به اين دارد كه آيا افشاي آن به استفاده‌كنندگان جهت درك نحوه انعكاس معاملات و ساير رويدادها در عملكرد مالي و وضعيت مالي كمك مي‌كند يا خير. رويه‌هاي حسابداري كه ممكن است واحد تجاري ارائه آنها را مد نظر قرار دهد، شامل موارد مندرج در زیر است، اما محدود به آنها نيست :
الف. شناخت درآمد عملياتي،
ب . اصول تلفيق صورتهاي مالي، شامل واحدهاي تجاري فرعي و وابسته،
ج . تركيب واحدهاي تجاري،
د . مشاركتهاي خاص،
ﻫ . داراييهاي ثابت مشهود و داراييهاي نامشهود،
و . احتساب مخارج تأمين مالي و ساير مخارج به عنوان بهاي تمام‌شده دارايي،
ز . پيمانهاي بلندمدت،
ح . سرمايه‌گذاري در املاك،
ط . سرمايه‌گذاريها،
ي . اجاره‌ها،
ك . مخارج تحقيق و توسعه،
ل . موجودي مواد و كالا،
م . مالياتها،
ن . ذخاير،
س . مزاياي پايان خدمت كاركنان،
ع . تسعير ارز، و
ف . كمكهاي بلاعوض دولت.
ساير استانداردهاي حسابداري، افشاي رويه‌هاي حسابداري بسياري از اين موضوعات را الزامي كرده است.
77 . حتي اگر مبالغ منعكس شده در صورتهاي مالي دوره جاري و دوره(هاي) قبل در رابطه با اعمال يك رويه حسابداري خاص فاقد اهميت كافي باشد، ممكن است افشاي رويه حسابداري مربوط از اهميت برخودار باشد. همچنين لازم است در مواردي كه در رابطه با يك موضوع، راه كار خاصي در استانداردهاي حسابداري ارائه نشده ليكن بر اساس مفاد بند 19 يك رويه حسابداري انتخاب و بكار گرفته شده است، رويه مزبور افشا شود.
ساير موارد افشا
78 . واحد تجاري بايد موارد زير را نيز در يادداشتهاي توضيحي افشا كند :
الف . اقامتگاه و شكل حقوقي واحد تجاري، كشور محل فعاليت آن و نشاني مركز ثبت شده (يا محل اصلي فعاليت چنانچه متفاوت از كشور محل ثبت باشد)،
ب . شرحي از ماهيت عمليات واحد تجاري و فعاليتهاي اصلي آن،
ج . نام واحد تجاري اصلي و واحد تجاري اصلي نهايي گروه، و
د . تعداد كاركنان در پايان دوره يا ميانگين تعداد آنها طي دوره.
تاريخ اجرا
79 . الزامات اين استاندارد در مورد كليه صورتهاي مالي كه دوره مالي آنها از تاريخ 1/1/1380 و بعد از آن شروع مي‌شود، لازم الاجراست.
مطابقت با استانداردهاي بين‌المللي حسابداري
80 . با اجراي الزامات اين استاندارد، مفاد استاندارد بين‌المللي حسابداري شماره 1 با عنوان نحوه ارائه صورتهاي مالي نيز رعايت مي‌شود.